خلاصه
در مطالعه و تحقیق حاضر، به بررسی انواع لوله های فاضلابی از قبیل پلیاتیلن کاروگیت، پلیاتیلن کرتیوب، پی.وی.سی، سفالی، چدن نشکن، فولادی، آزبست سیمان، بتنی و جی.آر.پی به طور کامل پرداخته شده و جزییات بسترسازی و خاکریزی و دتایل های اجرایی هرلوله مطابق با نشریه ی شماره ی 303 ارائه گردیده است. در ادامه، جهت بررسی وضعیت خطوط فاضلاب و همچنین مشکلات موجود در شبکه ی فاضلاب استان یزد و سایر استان ها، مصاحبه هایی با مسئولین شرکت‌های آب و فاضلاب استان های آذربایجان شرقی، تهران، یزد، خراسان و اصفهان انجام گرفت و وضعیت خرید لوله ها، دتایل های اجرایی شبکه، مقادیر مصرف انواع لوله ها و همچنین مشکلات به وجود آمده در اجرا و بهرهبرداری مورد بررسی قرارگرفت. سپس مطابق با روش AHP، و با توجه به مطالعات گسترده ی انجام گرفته در گزارش مرحله ی اول و مشاهدات انجام شده در مطالعات میدانی، اهداف، روشها و معیارهای روش سلسله مراتب AHP، انتخاب گردیدند. اهداف انتخاب شده شامل 8 هدف بود که شامل انتخاب لوله ی بهینه در زمینهای سنگی، ریزشی، معمولی، انتخاب بهینهی لوله در قطر کوچک و قطر بزرگ، انتخاب بهینه ی لوله در صورت وجود آب زیرزمینی، انتخاب بهینه ی لوله در زمینهای هموار (شیب بسیارکم) و انتخاب بهینهی لوله در شرایط وجود انبوه ریشهی درختان بود. با بررسی نتایج، مشاهده گردید که اولویت اول در زمینهای سنگی، استفاده از لولههای کاروگیتی میباشد و بدترین انتخاب در این حالت، استفاده از لولههای سفالی به دلیل شکننده بودن آنها می باشد. در زمین های معمولی، لوله ی کاروگیتی به دلیل مشخصات فنی بهتر نسبت به دیگر لوله ها، اولویت اول بوده و آخرین اولویت انتخاب لوله در این نوع زمین ها، لوله های سفالی می باشد. در زمین های ریزشی، مشاهده می شود که بهتر است اولویت اول، استفاده از لوله های فولادی باشد و آخرین اولویت، استفاده از لوله های سفالی بهدلیل هزینه ی تامین و آسیب دیدگی بالا و مشکلات اجرایی میباشد. در صورت وجود زمین هموار با شیب کم، بهتر است استفاده از لوله های پی.وی.سی در اولویت قرار بگیرد. لوله های پی.وی.سی، دارای ضریب زبری بسیار پایین و حتی پایینتر از لوله های کاروگیتی می باشند، در نتیجه توانایی انتقال سیال بدون مسدودشدگی را دارند. در این شرایط، استفاده از لوله های بتنی و بتن پلیمری، در اولویت آخر می باشد، زیرا لوله های بتنی دارای ضریب زبری بالایی می باشند و در نتیجه در شیب های کم، کارایی قابل قبولی نخواهند داشت. در صورت وجود خطر نفوذ ریشه ی درختان، اولین اولویت انتخاب لوله، استفاده از لوله های پی.وی.سی و آخرین اولویت، استفاده از لوله های سفالی و بتنی می باشد. در صورت وجود تراز آب زیرزمینی بالا، استفاده از لوله های جی.آر.پی، اولین اولویت بوده و آخرین اولویت در این شرایط، استفاده از لوله های سفالی و بتنی به دلیل خوردگی بتن توسط آب های زیرزمینی می باشند. همچنین در صورت نیاز به استفاده از لوله با قطر کوچک، اولین اولویت استفاده از لوله های کاروگیتی و اولویت آخر، استفاده از لوله های بتنی و بتن پلیمری است. در آخر و در صورت نیاز به استفاده از لوله هایی با اقطار بزرگ، اولین اولویت، استفاده از لوله های جی.آر.پی است. در این حالت، لوله های سفالی در اولویت آخر می باشند زیرا علاوه بر تولید محدود این نوع لوله در اقطار بزرگ، احتمال آسیبدیدگی بالایی در هنگام نصب و اجرا دارند. در نهایت، دستورالعملی جهت انتخاب بهینهی لوله ی فاضلابی در زمین ها و شرایط مختلف در ارائه گردید.
